Al meer dan vijftig jaar maakt de Vereniging voor Latijnse Liturgie zich sterk om het gebruik van het Latijn en de Latijnse kerkmuziek in de rooms-katholieke eredienst te bewaren en levend te houden. Vanuit de overtuiging dat de Latijnse liturgie een eigen spiritualiteit heeft die inspireert en ons geloofsleven kan verdiepen en versterken. Als geëngageerde werkgemeenschap zoeken we steeds naar nieuwe wegen om de Latijnse liturgie te ondersteunen en onder de aandacht te brengen.
Sinds 1967
De jaren zestig van de vorige eeuw vormden niet alleen in maatschappelijk opzicht een roerig tijdsgewricht. Ook in de Kerk brak een verwarrende periode aan, waarin – in nasleep van het Tweede Vaticaans Concilie – in Nederlandse parochies en kloosters volop werd geëxperimenteerd met liturgie in de volkstaal. Latijnse liturgie dreigde niet alleen heel snel op de achtergrond te raken, maar zelfs geheel te verdwijnen, ondanks de uitdrukkelijke wens van de concilievaders om het gebruik van het Latijn te behouden. Daarmee kwam, naar het gevoelen van een aantal bezorgde rooms-katholieken, ook de liturgie zelf op het spel te staan. In 1967 bundelden zij daarom hun krachten om het gebruik van het Latijn en het gregoriaans in de viering van de eredienst te bewaren en levend te houden: jonkvrouwe Van der Does de Willebois, mevrouw Allard, mevrouw Hermans-Lebert, jonkheer Van der Does de Willebois, pastoor Westerhoven en de heer Lennards waren daarvan de initiatiefnemers. Op 8 april van dat jaar was de oprichting van de nieuwe Vereniging voor Latijnse Liturgie een feit en op 18 november werd in Den Bosch de eerste ledenvergadering gehouden.
Vóór het Latijn
De Vereniging voor Latijnse Liturgie is niet tegen het gebruik van de volkstaal, maar vóór het bewaren van de Latijnse taal in de eredienst van de Kerk, ‘lingua latina servetur’. God heeft het Latijn niet nodig, maar voor gelovigen kan de Latijnse liturgie een vruchtbaar middel zijn om de sacraliteit en spiritualiteit van de liturgie sterker te ervaren. Daarom houdt de Vereniging zich niet alleen bezig met het Latijn, maar vooral met de liturgie in het Latijn.
Antoine Bodar schrijft: “Lef is nodig om terug te keren naar de door de in het gregoriaans vertolkte sacrum, de in verlangen reikende ontmoeting met God in de Hem toegewijde eredienst.” Wetend dat het Latijn aan belangstelling wint, wil de Vereniging van dat lef getuigen.
Het sacrale karakter van het Latijn
Liturgie is sacraal: heilig en heiligend. Latijnse liturgie bedient zich van een gestileerde, hiëratische taal, die hoort bij het plechtige karakter van de viering van de eredienst. Die taal doorbreekt het alledaagse en helpt ons verheffen boven het gewone om ons met God te kunnen verbinden. Daarnaast schept het liturgisch Latijn een openheid tot het onbegrijpelijke, waarmee het een diep gevoel oproept voor het Eucharistisch mysterie dat wordt gevierd. Latijn vormt als het ware een heilige sluier die de transcendentie van God benadrukt en ons eraan herinnert dat hetgeen er in de eredienst gebeurt een geloofsgeheim is dat ons verstandelijk begrijpen overstijgt.
Latijn drukt de universaliteit van de Kerk uit
Het Latijn is teken en uitdrukking van het gemeenschappelijk geloof. Door de eeuwen heen is het voertuig van onze aanbidding geweest. Als taal van Rome symboliseert het Latijn de verbondenheid met de stoel van Petrus. Het gemeenschappelijk gebeden of gezongen Latijn versterkt dus zowel de band tussen de volkeren als tussen vele eeuwen kerk-zijn. Het maakt ons werkelijk katholiek in de volle betekenis van het woord: in tijd en plaats. De plaatselijke gemeenschap die bijeen komt om de heilige mysteries in het Latijn te vieren ervaart heel nadrukkelijk dat ze boven zichzelf uitstijgt en verbonden is met alle mede-gelovigen ter wereld, alsook met allen die ons in geloof zijn voorgegaan.
Latijn als drager van de kerkelijke cultuur
Eeuwenlang hebben kerkvaders, theologen, dichters, heiligen en mystici zich, gevoed door de Latijnse liturgie, geuit in het Latijn. Dit diverse erfgoed van de Latijns-christelijke literatuur en poëzie heeft ook zijn weg weer teruggevonden in de liturgie, in het bijzonder in het getijdengebed. Binnen dit rijke erfgoed van Latijnse liturgie neemt de liturgische muziek een bijzondere plaats in. De Vereniging bevordert de bestudering en uitvoering van het gregoriaans als typische melodieuze uitdrukking van de Romeinse ritus. De klassieke polyfonie, alsook nieuwe werken die, diep doordrongen van de zin voor het mysterie, het muzikale erfgoed van de Kerk verrijken, hebben eveneens de aandacht van de Vereniging.
De aantrekkelijkheid van het Latijn
Bij haar streven om het Latijn binnen de liturgie te bewaren, gaat het de Vereniging erom om – in de woorden van Paulus VI – “ongerept de bekoorlijkheid, de schoonheid en de oorspronkelijke zeggingskracht” van de gebeden en gezangen te behouden. In hun oorspronkelijke Latijnse taal hebben de gebeden, lezingen en gezangen inderdaad een literaire en expressieve zeggingskracht die in de volkstaal soms moeilijk is te evenaren en daarin dus vaak verloren gaat. De diversiteit van de liturgische bronteksten getuigt bovendien van het geleidelijke ontstaan van de Latijnse liturgie, een boeiende gelaagdheid die in vertaling verdwijnt.
In medio Ecclesiæ
De Vereniging voor Latijnse Liturgie bestaat uit gelovige mannen en vrouwen, jong en oud, die midden in de Kerk staan, ‘in medio Ecclesiæ’. Onze leden zijn actief als geestelijke, religieus, koorzanger, vrijwilliger of kerkganger. Velen proberen binnen de plaatselijke mogelijkheden bij te dragen aan het levend houden van de Latijnse liturgie en het gregoriaans. De Vereniging brengt mensen samen en stimuleert en ondersteunt de Latijnse liturgie met eigen uitgaven en speciale activiteiten en evenementen.
Vanaf haar oprichting heeft de Vereniging de officiële liturgiehervorming steeds erkend als een betekenisvolle verrijking in liturgisch en theologisch opzicht, mits de liturgie waardig gevierd wordt volgens de geldende voorschriften, met aandacht voor de traditie en oog voor de ceremoniële, esthetische en mystieke aspecten die erbij een rol spelen. De Vereniging richt zich met haar activiteiten en publicaties hoofdzakelijk op de liturgie volgens de hervormde boeken, die de enige uitdrukking vormt van de lex orandi van de Romeinse ritus. Maar zij zal tevens, naar behoefte, groepen gelovigen van dienst zijn die bij uitzondering de liturgie volgens het Romeins Missaal van 1962 mogen vieren.
Activiteiten en evenementen
De Vereniging voor Latijnse Liturgie houdt elk jaar een gezellige ledendag, waarop we op bijzondere locaties samen de Mis en de Vespers in het Latijn vieren en boeiende sprekers uitnodigen die een voordracht geven over een actueel onderwerp met betrekking tot liturgie, Latijnse kerkmuziek of Kerklatijn. Op de ledendag ontmoeten we elkaar en kunnen leden van de Vereniging bovendien hun stem laten horen in de algemene ledenvergadering. Verder is er elk najaar de Dag voor de Latijnse Liturgie, een evenement met liturgie en sprekers dat toegankelijk is voor iedereen met interesse voor Latijnse liturgie. Gekoppeld aan deze dag nodigen we alle parochies in Nederland uit om dat weekend Latijn in de zondagsliturgie te gebruiken. De regionale impulsdag en liturgische vormingsdagen geven verdere inspiratie, verdieping en toerusting. Voor leden is er ook gelegenheid om aan geleide retraites deel te nemen. Leden ontvangen bovendien drie keer per jaar het prachtige full-colour Bulletin met achtergrondartikelen, interviews en verenigingsnieuws.
De Vereniging staat bekend om haar uitgaven: het Latijn-Nederlandse Romeins Missaal voor zondagen en feesten, alsook het deel voor weekdagen hebben hun weg inmiddels naar duizenden gebruikers gevonden. Tot het portfolio van de Vereniging behoren verder het Romeins Martyrologium, Joseph Ratzingers De geest van de liturgie, het Handboek voor Kerklatijn, de jubileumbloemlezing Florilegium Aureum en vele andere werken. Voor een volledig overzicht en om boeken te kopen kijk je in onze webshop.
